Katı pekmez, pekmez hazırlanırken fazla kaynatılması veya uzun süre bekletilmesi sonucunda oluşan bir durumdur ve pekmezin besin değerinden bir şey kaybetmez. Özellikle birçok yörede saklamanın daha kolay olduğu ve daha az yer kapladığı için pekmez bilerek fazla kaynatılır ve katılaşması sağlanır. Kullanılacağı zaman ise sulandırılır. Ancak bazı kişiler için pekmezin katılaşması olumsuz olarak düşünülebilir. Bu gibi durumlarda, pekmez ılık su ile sulandırılarak kullanılır ve böylelikle besin değerinden bir şey kaybetmez.

Pekmez, ülkemizde hemen hemen her yörede üzüm, dut veya keçiboynuzu gibi meyvelerden elde edilir. Pekmez hangi meyve ile yapılacaksa, o meyvenin şeker ve bir miktar temiz kum ile kaynatılması sonucunda elde edilir. Kum, pekmez için ezilerek suyu çıkarılan meyvenin içinde kalan partikülleri süzmesi için katılır ve pekmez piştikten sonra içinden süzülerek alınır. Süzülen pekmez yayvan kaplara dağıtılır ve güneşte birkaç gün bekletilir. Genellikle sürekli pekmez yapan deneyimli kişiler, pekmezin kıvamını tahmin ederler ve ne kadar süre bekletilmesi gerektiğini bilirler. Pekmez kıvama gelince alınarak kavanozlara doldurulur ve serin, ışık almayan bir yerde saklanır ve kış mevsimi boyunca tüketilir. Bazı yörelerde pekmezin kıvamı özellikle katı yapılır. Bu, hem saklama hem de tüketim açısından bir tercih sebebidir. Pekmezi uzun süre kaynatmak veya güneşte fazla bekletmek şeklinde katılığı kontrol edilebilir.

Bir de pekmezin fazla beklemesi sonucunda istenmeyen bir şekilde katılaşması veya şekerlenmesi durumu vardır. Bu durumda pekmez besin değerinden bir şey kaybetmez, ancak tüketilirken görünümü güzel olmaz. Bu sebeple pekmezi sulandırmak gerekebilir.

Katılaşmış pekmezi sulandırırken dikkatli olmak gerekir. Özellikle saklama kabı içindeki pekmeze asla su değmemesi gerekir. Su değen pekmez ekşir ve bozulur. Sadece kullanılacak kadarı bir kaba alınır ve ılık su ile yavaş yavaş açılarak istenilen kıvama gelene kadar sulandırılır. Sulandırılmak istenen pekmeze birden çok fazla su katılmamalıdır. Yavaş yavaş sulandırmak kontrolü elde tutmayı sağlar.

Sulandırılmak istenen pekmeze soğuk veya kaynar su eklenmez; pekmez kesilir ve bozulur. Su, oda sıcaklığının biraz üzerinde, ılık olmalıdır. Katılaşan pekmezi sulandırarak kullanmak besin değerinden bir şey kaybettirmez. Ancak pekmezin kıvamında aşırı cıvıklık veya köpüklenme varsa, kokusunda veya tadında ekşilik varsa pekmez bozulmuş demektir; bu durumda kullanılmamalıdır.