Gezo pekmezi, Bitlis ilimizin Mutki yöresindeki meşe ağaçlarının yaprakları üzerinde bulunan ve bala benzeyen renksiz yapışkan bir şıradır. Bitlis vatandaşları bu şıraya gezo adını vermişlerdir. Gezo, bal gibi tatlıdır ve hoş bir kokusu vardır. Lezzeti de oldukça güzeldir. Halk arasında, gece olunca bu tatlı şıranın Allah tarafından yağdırıldığına inanılır. Gezo pekmezi, kayıp kavim pekmezi olarak da bilinir. Rivayete göre, Musa Peygamber Firavun'un zulmünden kaçarken Eriha'da (Filistin) bir dağa gelmiştir. Musa Peygamber ve kavmi sabah yola çıkar, her yeri sis kaplar. Çıkışı bulamazlar ve aynı yerde dolaşıp dururlar. Bu süreç içerisinde kırk yıl geçmiştir. Allah bu kırk yıl boyunca gökyüzünden gezo yağdırmıştır. Musa Peygamber ve kavmi meşe yapraklarına yağan bu balı kırk yıl boyunca yemişlerdir.

Köy halkı, ormana yolladıkları keçi ve koyunların üzerlerine yapışan meşe yapraklarını gördüklerinde, meşe ağacının yapraklarında şıra olduğunu anlarlar. Köy halkı, gezo pekmezi yapmak için çok yapraklı meşe dallarını keserler. Şıra olan dallar belirli bir yerde toplanır. Toplanan şıra yüklü dallar gezo pekmezi yapmak için eve getirilir. Gezo pekmezi yapmak için içi su dolu kazanlara şıralı dallar batırılır. Kazanın içerisindeki su, şıranın ilavesi ile şerbet haline gelir. Gezo pekmezi için bu şıralı su, kazanın içinde buharlaşıp koyulaşana kadar ateşte karıştırılarak kaynatılır. Kaynayan bu karışım, gezo pekmezi olur. Gezo pekmezinde kullanılıp, şırası alınan yapraklar hayvanlara verilir. Bitlis yöresindeki insanlara göre, gezo pekmezinin şifa verdiğine inanılmaktadır. Meşe ağaçlarındaki gezo oluşumu ilginç bir tabiat olayıdır. Gezo, 10-15 yılda bir oluşur. Gezo pekmezi için kullanılan gezo, yapraklar üzerinde kalın bir tabaka halinde görülür. Gezo şırası hakkında yeterince araştırma yapılmamıştır. Yapılan araştırmalarda ise her yıl görülmemesinin nedeni bulunamamıştır. Gezo şırası en son 2009 yılında görülmüştür. Gezo pekmezi de diğer pekmezler gibi sağlıklı bir besin kaynağıdır. Gezo pekmezi, kış aylarında aranan pekmezlerin arasındadır.

Gezo pekmezi, yüksek enerji değerine sahip bir besindir ve vücuda hızlı bir enerji sağlar. Ayrıca, demir ve mineraller açısından zengindir, bu nedenle kansızlık gibi sağlık sorunlarına iyi gelir. Gezo pekmezi, bağışıklık sistemini güçlendirir ve hastalıklara karşı koruma sağlar. İçeriğinde bulunan doğal şekerler sayesinde sindirimi kolaydır ve mide rahatsızlıklarına iyi gelir. Aynı zamanda, cilt sağlığına da faydalıdır ve cildi besler.

Gezo pekmezi, kahvaltılarda ekmek üzerine sürülerek tüketilebilir. Ayrıca, tatlılara ve hamur işlerine doğal bir tatlandırıcı olarak eklenebilir. Süt veya yoğurt ile karıştırılarak da tüketilebilir. Gezo pekmezi, enerji verici bir içecek olarak su ile karıştırılıp içilebilir.

Gezo pekmezi, Bitlis ilimizin Mutki yöresine özgü doğal ve sağlıklı bir üründür. Hem lezzeti hem de sağlık açısından faydaları ile dikkat çeker. Gezo pekmezinin üretimi ve tüketimi, yöre halkı için önemli bir kültürel mirastır. Bu değerli ürünü daha fazla insanın tanıması ve faydalanması, hem sağlık hem de kültürel zenginlik açısından büyük bir kazanç olacaktır.